تحول زنجیره تامین در ایران بیشتر از هر زمان دیگری با واژه هوش مصنوعی گره خورده است؛ روندی جهانی که حالا به دغدغه اصلی بسیاری از مدیران صنایع و کسب‌وکارها تبدیل شده است. در پنل تخصصی «کاربرد هوش مصنوعی در لجستیک و زنجیره تامین» علیشاد اعتضادی، مدیرعامل دیجی‌اکسپرس، دقیقاً درباره همین موضوع صحبت کرده و از تجربه‌ها و نگاه ما به آینده صنعت لجستیک گفته است.

در همایش «IRAN AI 2025» که دانشگاه صنعتی شریف میزبانش بود، پنل تخصصی شماره هفت با موضوع «کاربرد هوش مصنوعی در لجستیک و زنجیره تامین» برگزار شد. در این پنل، جمعی از مدیران و فعالان صنعت ازجمله بهرنگ عقیلی‌نسب (رئیس هیئت‌مدیره پستکس)، حامد کهن (مدیر پرسیت هلدینگ فاخر)، مهدیه تمسکی (معاون ارشد کسب‌وکار پادرو) و علیشاد اعتضادی (مدیرعامل دیجی‌اکسپرس) حضور داشتند و ظرفیت‌ها، چالش‌ها و آینده هوش مصنوعی در زنجیره تامین ایران را بررسی کردند. گفت‌وگوها بیشتر حول این محور بود که هوش مصنوعی چطور می‌تواند به افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها و ارتقای تجربه مشتری کمک کند و در عین حال چه موانعی بر سر راه آن وجود دارد.

علیشاد اعتضادی در این نشست عنوان کرد هوش مصنوعی زمانی معنا پیدا می‌کند که دیتای گسترده و زیرساخت آماده به‌عنوان پشتوانه آن وجود داشته باشد و مهم‌تر از همه فرهنگش در سازمان‌ها جا افتاده باشد. به باور مدیرعامل دیجی‌اکسپرس، در ایرانِ امروز، هوش مصنوعی هنوز در ابتدای راه است و تا زمانی که شرکت‌ها حاضر نباشند برای آموزش کارکنان، خرید ابزارها و فرهنگ‌سازی در این زمینه هزینه کنند، نمی‌توان انتظار داشت که AI در لجستیک کشور اثرگذار باشد. او با اشاره به تجربه شرکت‌های بزرگ دنیا هشدار داد که داده‌های ناقص می‌تواند مسیر تصمیم‌گیری‌ها را منحرف کند و اینجاست که اهمیت کیفیت داده و سواد تحلیلی بیشتر از خود تکنولوژی جلوه می‌کند.

مدیرعامل دیجی‌اکسپرس در ادامه با بیان اینکه بسیاری از ابزارهایی که امروز با برچسب AI معرفی می‌شوند، سال‌هاست در زنجیره تامین استفاده شده‌اند، خاطرنشان کرد: «خیلی وقت‌ها ما همان مدل‌های پیش‌بینی یا نرم‌افزارهای قدیمی را با نام هوش مصنوعی می‌شناسیم، درحالی‌که تفاوت اصلی زمانی است که دیتای کلان و ساختارمند وارد عمل شود.» او همچنین با مطرح کردن مثال‌هایی از خطاهای شناخته‌شده هوش مصنوعی در دنیا، ازجمله تجربه آمازون در حوزه استخدام، یادآور شد که استفاده ناآگاهانه و بدون آمادگی کافی می‌تواند هزینه‌های سنگینی به‌همراه داشته باشد.

اما پرسشی که همواره در این حوزه مطرح است این است که شرکت‌ها باید ابزارهای مورد نیاز را خودشان توسعه دهند یا به سراغ محصولات آماده بازار بروند؟ اعتضادی با نگاه عمل‌گرایانه به این پرسش پاسخ داد: «در دنیایی که تکنولوژی هر شش ماه تغییر می‌کند، مهم‌ترین دارایی ما زمان است. اگر ابزاری آماده وجود دارد و امتحان خود را پس داده، منطقی نیست که دوباره از صفر آن را بسازیم.» او تاکید کرد که دیجی‌اکسپرس رویکردی ترکیبی دارد؛ از یک‌سو از بهترین ابزارهای آماده بازار استفاده می‌کند و از سوی دیگر، ظرفیت‌های نوآورانه در گروه دیجی‌کالا (به‌ویژه مرکز نوآوری دیجی‌نکست) را برای پرورش ایده‌های بومی و خلاقانه به کار می‌گیرد.

اعتضادی در بخشی دیگر از سخنانش به مسیر آینده پرداخت و پیش‌بینی کرد که تا دو یا سه سال آینده، شرکت‌هایی که هوش مصنوعی را وارد فرایندهای خود نکنند، به اجبار از بازار حذف خواهند شد. آقای اعتضادی تاکید کرد که سرمایه‌گذاری روی آموزش، فرهنگ‌سازی و زیرساخت‌ها تنها راهی است که می‌تواند زنجیره تامین ایران را به سطح رقابت جهانی برساند.

به گفته مدیرعامل دیجی‌اکسپرس، مسیر هوش مصنوعی در لجستیک طولانی اما اجتناب‌ناپذیر است. بخش‌هایی مثل مسیر‌یابی و پیش‌بینی تقاضا درحال‌حاضر بیشترین توجه را به خود جلب کرده‌اند و نتایج امیدوارکننده‌ای هم داشته‌اند، اما همچنان حجم داده‌های در دسترس و کیفیت آنها تعیین‌کننده خواهد بود.

آنچه در سخنان آقای اعتضادی پررنگ بود، نگاه واقع‌بینانه به هوش مصنوعی و تاکید بر ایجاد «بنیادهای فرهنگی و زیرساختی» پیش از هر اقدام نمایشی است. دیجی‌اکسپرس به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی لجستیک در اکوسیستم دیجی‌کالا تلاش می‌کند در کنار بهره‌گیری از ابزارهای موجود، مسیر نوآوری را هموار کند تا لجستیک ایران در آینده نزدیک، نه‌تنها مصرف‌کننده تکنولوژی، بلکه بازیگری فعال در عرصه هوش مصنوعی باشد.